Depresja czy fibromialgia?


W obrazie klinicznym fibromialgii z reguły pojawiają się istotne zaburzenia nastroju. Najczęściej jest to obniżenie nastroju, a nie rzadko depresja. Fibromialgia jest przewlekłym zespołem bólowym z towarzyszącymi bardzo rozmaitymi dolegliwościami wegetatywnymi. Dolegliwości bólowe i wegetatywne albo wcale, albo bardzo słabo poddają się leczeniu. Do rozpoznania fibromialgii i rozpoczęcia właściwego leczenia często dochodzi po wielu latach trwania choroby. W tym okresie może dochodzić do uszkodzenia relacji społecznych w rodzinie, otoczeniu i w pracy. Wszystko to musi prędzej czy później wpływać negatywnie na stan psychiczny chorego. W dużej części przypadków dochodzi do znacznego obniżenia nastroju. W niektórych przypadkach rozpoznaje się depresję.

Złożony charakter fibromialgii

Wydaje się, że fibromialgia nie jest pojedynczą jednostką chorobową (morbus) a zespołem chorobowym (syndroma) o różnorakich przyczynach (etiologii) i wspólnym, często bardzo złożonym obrazie klinicznym. Osoby z uogólnioną bolesnością tkanek okołostawowych "typu fibromialgii" często mają bardzo rozmaite, wielonarządowe zaburzenia czynnościowe (wegetatywne), które towarzyszą fibromialgii, ale również pokrywają się z objawami somatycznymi depresji. Dlatego niektórzy badacze formułują przypuszczenie, że fibromialgia może być pewną odmianą depresji, dawniej nazywaną depresją maskowaną.

Depresja dotyczy co najmniej 10% naszego społeczeństwa. Depresja to coś innego niż tylko przejściowe pogorszenie nastroju. Może ona utrzymywać się tygodniami lub miesiącami, przy czym jej powszechnie znane objawy takie, jak smutek i brak energii mogą być maskowane przez inne objawy takie, jak lęk i niepokój, zaburzenia snu i zaburzenia żołądkowo-jelitowe, jak też przewlekły ból.

Stwierdzono, że ponad 50% osób z fibromialgią mają obniżony nastrój i spełnia kryteria dużego epizodu depresyjnego. Powszechne współwystępowanie fibromialgii i depresji obecnie nie budzi wątpliwości. Wykazano, że fibromialgia i duża depresja mają wspólne, uwarunkowane rodzinnie czynniki ryzyka. Potwierdzono współwystępowanie fibromialgii i chorób afektywnych wśród osób blisko spokrewnionych oraz rodzinne występowanie samej fibromialgii.

W fibromialgii 78–94% osób zgłasza chroniczne zmęczenie. Wykazano, że największy wpływ na poczucie zmęczenia ma współwystępująca depresja. Jednocześnie wykazano mechanizm błędnego koła, w którym powszechnie występujące w fibromialgii (76–92%) zaburzenia snu stanowią czynnik pośredniczący między bólem a zmęczeniem, przy czym te dolegliwości nasilają się wzajemnie. Innym problemem psychicznym często współwystępującym z fibromialgią (51–63%) jest lęk. Do innych objawów, często występujących w fibromialgii, należą: bóle i zawroty głowy, uczucie zimnych kończyn, suchość w ustach, poty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wrażenie „kluchy” w gardle, poczucie niemiarowej pracy serca i braku powietrza, zaburzenia czucia, objawy ze strony pęcherza moczowego.


Więcej o depresji i jej związku z fibromialgią można przeczytać m. in. na portalu Grupy Synapsis Online w artykule pod tytułem: Czy fibromialgia jest depresją?

Uwagi wstępne

Dzielenie objawów depresji na somatyczne i psychiczne jest w znacznej mierze arbitralne, sztuczne, zakorzenione raczej w przyzwyczajeniach językowych, bądź niektórych koncepcjach teoretycznych, niż w rzeczywistości. Nie ma bowiem takiego objawu depresji, który nie pozostaje w silnym związku z cielesnością. Jeśli już chce się przeprowadzać taki podział (bo wcale nie jest to konieczne ani szczególnie cenne), to granicę między objawami somatycznymi a psychicznymi należałoby przeprowadzić inaczej niż to czyni się zazwyczaj. I tak do objawów somatycznych depresji powinno zaliczyć się nie tylko takie objawy jak bóle, zaparcia czy chudnięcie, ale i depresyjną zmianę nastroju podstawowego, zmianę podstawowej reaktywności emocjonalnej, związane z depresją wzmożenie ogólnego poziomu lęku i jeszcze inne objawy nieraz klasyfikowane błędnie jako „psychiczne”.

Natomiast na miano objawów psychicznych depresji najbardziej zasługują: osłabienie decyzyjności (woli) oraz zaburzenia myślenia typu depresyjnego wraz z utratą sensu podejmowanych działań. Jednak i ich związek z somatycznością, fizycznością, organizmem pozostaje niewątpliwy.

Dopiero po tych zastrzeżeniach i uwagach można spróbować podzielić objawy depresji na objawy somatyczne i niesomatyczne (psychiczne).

Objawy psychiczne depresji

Zaburzenia woli

trudności w podejmowaniu decyzji, utrata celów, zobojętnienie na wartości, osłabienie lub utrata chęci życia.

Zaburzenia intelektu

zaburzenia myślenia typu depresyjnego: nowy, wcześniej nie występujący w takim stopniu, sposób myślenia o sobie i świecie, swojej przeszłości i przyszłości - krytyczny, przesadnie samoobwiniający, deprecjonujący lub wręcz całkowicie negatywny, zaprzeczający wszelkiej wartości, sensu itp.

Objawy somatyczne depresji oraz tzw. zespół somatyczny

Większość objawów depresji może być uważana za objawy somatyczne. Spośród objawów, które można określić jako somatyczne wyodrębnia się ponadto kilka szczególnych objawów, które tworzą tzw. „zespół somatyczny”. To wyodrębnienie ma charakter arbitralny, ale jest uzasadnione tym, że objawy składające się na zespół somatyczny są szczególnie przydatne w diagnostyce choroby depresyjnej, a ponadto są bardzo mocną przesłanką do zastosowania u danej osoby leczenia farmakologicznego. Zespół somatyczny depresji nie jest więc tym samym, co objawy somatyczne depresji.

Do objawów zespołu somatycznego, według opisu znajdującego się w ICD-10 zalicza się:

• utratę zainteresowań i obniżenie zdolności do odczuwania przyjemności
• wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle)
• większe nasilenie depresji w godzinach porannych
• wyraźne zahamowanie psychoruchowe lub podniecenie ruchowe (tzw. agitacja)
• brak lub wyraźne obniżenie apetytu, ubytek masy ciała
• brak lub wyraźne obniżenie popędu seksualnego

Nieobecność niektórych objawów zespołu somatycznego lub trudności z ich stwierdzeniem nie wykluczają rozpoznania depresji.

Objawy somatyczne depresjiZespół somatyczny w depresji
Zmiany dotyczące podstawowej energetyczności organizmu, jego reaktywności, nastroju podstawowego
  • pogorszenie kondycji, męczliwość
  • uczucie ogólnego osłabienia, poczucie nieokreślonej choroby
  • senność, spowolnienie, poczucie niewydolności
  • niepokój ruchowy (tzw. agitacja)
  • brak lub zmniejszenie reaktywności na bodźce wcześniej powodujące przyjemność (niezdolność do odczuwania przyjemności, tzw. anhedonia)
  • obniżenie podstawowego nastroju, miękkość, płaczliwość, rzewliwość
  • brak lub ograniczenie wcześniejszych zainteresowań
  • utrata zainteresowań i obniżenie zdolności do odczuwania przyjemności
  • wyraźne zahamowanie psychoruchowe lub podniecenie ruchowe (tzw. agitacja)
Inne zmiany dotyczące regulacji podstawowej emocjonalności
  • podwyższenie ogólnego poziomu lęku, gotowość lękowa
  • drażliwość
  • trudność kontroli swoich reakcji emocjonalnych
  • labilność (zmienność) nastrojów
Zmiany ogólnej sprawności organizmu i nasilenia objawów depresji związane z rytmem dobowym
  • nasilenie niektórych lub wszystkich objawów depresji w godzinach rannych i przedpołudniowych a stopniowe ich łagodzenie w późniejszej części dnia
  • Większe nasilenie depresji w godzinach porannych
Zaburzenia snu
  • bezsenność, zmniejszenie ilości snu i jego wyraźne zakłócenia (sen przerywany wybudzeniami, spłycenie snu, wczesne ostateczne wybudzenie się, lepsza jakość snu w początkowej części nocy a gorsza później, marzenia senne o treści niespokojnej, męczącej lub koszmarnej, całkowity brak marzeń sennych)
  • nadmierna senność, wydłużenie całkowitej ilości snu w nocy, w dzień senność a nawet chęć drzemki (sen nocny pozornie dobrej jakości, ciągły, bez niespokojnych lub koszmarnych snów, ale nadmiernie długi i mimo jego znacznej ilości nie dający poczucia wyspania, zregenerowania sił)
  • szczególne objawy towarzyszące porannemu wybudzeniu: uczucie niewyspania, braku energii, zmęczenia (wybudzeniu mogą towarzyszyć także napięcie psychiczne, niepokój, lęk i różne cielesne dolegliwości)
  • Wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle)
Dolegliwości bólowe
  • bóle lub podobne dolegliwości, najczęściej głowy, karku, szyi, innych partii mięśni, brzucha, stawów
Objawy ze strony układu pokarmowego:
  • utrata apetytu lub jego wzmożenie, wybitnie zmienny apetyt
  • chudnięcie lub wzrost masy ciała
  • zgaga
  • nudności
  • wymioty
  • bóle brzucha
  • wzdęcia
  • zaparcia
  • biegunki
  • Brak lub wyraźne obniżenie apetytu, ubytek masy ciała

Źródło: dr Stanisław Porczyk, specjalista psychiatra, http://online.synapsis.pl

Kontakt


adres korespondencyjny:
ul. Farbiarska 22
02-862 Warszawa

T:   (+48) 22 487 14 44

E:   mail@fibromialgia.info.pl

Formularz kontaktowy

Jeśli nie znalazłeś poszukiwanych odpowiedzi wypełnij nasz formularz i wyślij zapytanie do eksperta!

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora, tj. Phytomedica Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Ogrodowa 31/35, 00-893 Warszawa dla celów związanych z wykorzystaniem formularza kontaktowego. Dane podaję dobrowolnie, oświadczam iż jestem świadoma/y, że przysługuje mi prawo dostępu do treści moich danych oraz ich poprawiania.

Przepisz kod widoczny na obrazku
This is a captcha-picture. It is used to prevent mass-access by robots. (see: www.captcha.net)

Przed wysłaniem formularza upewnij się, że wpisany adres e-mail jest poprawny!