Rozpoznanie fibromialgii

Kryteria ACR 1990

Uogólniony ból i bolesność/tkliwość palpacyjna w pewnych charakterystycznych lokalizacjach zwanych tender points nazywane są objawami głównymi i według American College of Rheumatology (ACR) stanowią przedstawione poniżej kryteria diagnotyczne fibromialgii podane przez ACR w 1990 roku zobacz skrót → wypis z kryteriów diagnostycznych fibromialgii 1990 (plik pdf, język angielski) lub pobierz pełną publikację zespołu Wolfe F, Smythe HA,Yunus MB i wsp.: The American College of Rheumatology 1990 Criteria for Classification of Fibromyalgia (język angielski, format pdf, 4.1 MB).

I. Uogólniony ból w wywiadach

Ból uznawany jest za uogólniony, jeśli zlokalizowany jest po prawej i lewej stronie ciała, powyżej i poniżej pasa oraz w osi ciała (odcinki szyjny, piersiowy, lędźwiowy kręgosłupa lub przednia powierzchnia klatki piersiowej). Według tej definicji kryterium jest spełnione, jeśli chory odczuwa ból okolic lewego barku i prawego biodra oraz odcinka szyjnego kręgosłupa.

II. Ból w 11 z 18 podanych niżej punktów

(9 symetrycznych par punktów) pod wpływem ucisku opuszką kciuka lub palca wskazującego. Lokalizacja proponowanych przez ACR tender points przedstawia się następująco:

• potylica - przyczepy ścięgien w okolicy potylicznej
• dolny odcinek szyi - przestrzenie między wyrostkami poprzecznymi na odcinku C5-C7;
• trapezius - punkt położony na górnym brzegu mięśnia czworobocznego pośrodku między barkiem i szyją;
• supraspinatus - punkt leżący pośrodku nad grzbietem łopatki;
• II żebro - na górnym brzegu, nieco bocznie od połączenia chrzęstno-kostnego;
• nadkłykieć boczny - 2 cm dystalnie do nadkłykcia bocznego kości ramiennej;
• okolica pośladkowa - fałd mięśniowy w obrębie górnego, zewnętrznego kwadrantu pośladka;
• krętarz większy - punkt położony za wyniosłością krętarzową;
• kolano - okolica przyśrodkowa kolana proksymalnie w stosunku do szpary stawowej.

Ucisk palcem powinien być przeprowadzony z siłą około 4 kg. Za bolesny należy uznać punkt, ucisk który wywołuje wyraźny ból, sygnalizowany przez chorego werbalnie. Uogólniony ból musi trwać co najmniej 3 miesiące. Według ACR współistnienie innej choroby nie wyklucza rozpoznania fibromialgii.

Kryteria ACR 2010

W maju 2010 roku American College of Rheumatology, zespół Wolfe F, Clauw DJ, Fitzcharles M. i wsp. opublikował w Arthritis Care & Research → zestaw nowych kryteriów diagnostycznych (plik pdf 1.0 MB, język polski), które proponuje dla diagnostyki fibromialgii.

Do pobrania jest również pełna publikacja w języku angielskim → The American College of Rheumatology Preliminary Diagnostic Criteria for Fibromyalgia and Measurement of Symptom Severity plik pdf, 0.8 MB). Nowe kryteria będą w dalszym ciągu wymagały obecności pierwszej części starych kryteriów tj. historii uogólnionego bólu we wszystkich czterech kwadrantach ciała trwającego przez minimum trzy miesiące - ale została zastąpiona druga część, badanie punktów tkliwych, przez:

1. Określenie indeksu rozlanych/rozsianych bólów (Widespread Pain Index)

Indeks ten jest wyznaczany poprzez zliczenie liczby obszarów ciała, w których chory odczuwał ból w ciągu ostatniego tygodnia. Lista obejmuje 18 obszarów odpowiadających wyszczególnionych wcześniej (tender points) oraz nowe obszary (wcześniej nie ujęte) szczęka (żuchwa), klatka piersiowa,  brzuch.

2. Określenie stopnia nasilenia objawów (Symptom Severity Score)

Jest ona określana przez ocenę nasilenia trzech ogólnych objawów w skali od zera do trzech, przy czym trzy jest najbardziej dokuczliwym nasileniem. Objawy te obejmują: przewlekłe zmęczenie, budzenie się zmęczonym i objawy/zaburzenia poznawcze.

3. Współistnienie objawów somatycznych.

Dodatkowe trzy punkty są dodawane za współistnienie objawów somatycznych. Należy policzyć liczbę objawów wyszczególnionych poniżej. Jeśli odnotowałeś: 0 objawów otrzymujesz wynik 0 punktów, od 1 do 10 otrzymujesz wynik 1 punkt, od 11 do 24 otrzymujesz wynik 2 punkty, od 25 lub więcej otrzymujesz wynik 3 punkty. Następujące objawy somatyczne są uwzględniane w rozpoznaniu fibromialgii: