Zespół chronicznego zmęczenia

Znany pisarz rosyjski XIX wieku Iwan Gonczarow w płowie XIX wieku wydał powieść, w której opisał wyjątkowo gnuśnego szlachcica Ilię Obłomowa. Obłomow, człowiek o dobrym sercu i lubiany przez otocznie całkowicie stracił energię i zdolność do jakiegokolwiek działania. Większość czasu spędzając w łóżku nie będąc zdolnym do jakiejkolwiek aktywności.
"... Obłomow ma napisać list, wiecznie odkłada na potem. U Obłomowa pajęczyny w kątach - nie przejmuje się sprzątaniem. Obłomowa ciągną do towarzystwa albo na koncert, ale jemu się nie chce, po co ma tam iść, czas tracić (ten czas, który mógłby przeleżeć na kanapie). Obłomow nie czyta gazet: Jak to? Być skazanym przez całe życie na codzienne zaśmiecanie sobie głowy nowinami z całego świata! Przesiedziawszy wraz z Olgą cały ranek Obłomow nie mógł nigdy powiedzieć potem, w jakiej była sukni i w jakim kapelusiku."
Obłomow jest krytykowany za patologiczne nieróbstwo przez swoje otoczenie. Jednak nie jest w stanie pokonać swej slabości i w końcu stacza się i samotnie umiera. Wiele osób rozpoznaje u innych to samo co dotknęło Obłomowa i co nazwano obłomowszczyzną od nazwiska głównego bohatera. Dziś pewnie rozpoznalibyśmy o niego jakąś formę ciężkiego zespołu chronicznego (przewlekłego) zmęczenia (CFS).

Zespół chronicznego zmęczenia

Zespół chronicznego zmęczenia (chronic fatique syndrome - CFS) to niewytłumaczalne zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku i trwa ponad 6 miesięcy. Zespół przewlekłego zmęczenia jest uważany za kolejną chorobę cywilizacyjną, jednak oficjalnie nie można powiedzieć, że to choroba, ponieważ CFS nie ma w międzynarodowym spisie chorób, jakie psychiatrzy mogą rozpoznawać.

Przyczyny

Naukowcy podejrzewają, że przyczynami choroby mogą być czynniki immunologiczne, czyli związane z układem odpornościowym człowieka, np. alergie i zakażenia infekcyjne (niektóre osoby bezpośrednio przed wystąpieniem CFS przechodzą infekcje grypopodobne). Zespół przewlekłego zmęczenia może być wywołany ciężkim przebiegiem mononukleozy lub też wirusem Epsteina-Barra (EBV), który uaktywnia się po jej bezobjawowym przebiegu. Niektórzy badacze zwracają uwagę także na zaburzenia metabolizmu kwasu mlekowego w mięśniach i obecność RNA enterowirusa w mięśniach, jak również na niedobór składników odżywczych. Według innej teorii przyczyną CFS są zaburzenia w wydzielaniu jednego z hormonów produkowanych przez nadnercza.

Występowanie

Kto jest najbardziej narażony na zespół chronicznego zmęczenia? Na zespól chronicznego zmęczenia najbardziej narażone są osoby, które żyją w ciągłym biegu, co jest związane z prowadzeniem niezdrowego stylu życia. Skutkiem tego może być wyczerpanie organizmu i CFS, który może pojawić się nawet u młodych osób. CFS bardzo często dotyczy osób przechodzących na emeryturę. Na zespół przewlekłego zmęczenia narażone są także niektóre grupy zawodowe, takie jak lekarze, pielęgniarki, duchowni, psychoterapeuci, czy nauczyciele. W tych środowiskach bardzo często spotyka się tzw. zespół wypalenia zawodowego, którego konsekwencją jest właśnie CFS.

Objawy

Głównym objawem CFS jest występujące przez co najmniej 6 miesięcy stałe lub nawracające uczucie zmęczenia, (zarówno fizycznego, jak i psychicznego), które jest nasilone do tego stopnia, że dominuje na innymi objawami. Co więcej, uczucie to nie ustępuje po odpoczynku i znacząco wpływa na aktywność zawodową, społeczną i osobistą chorego. Objawami towarzyszącymi CFS mogą być:

• ból gardła
• bolesne powiększone węzły chłonne, zwłaszcza szyjne i pachowe
• Powiększenie wątroby
• bóle mięśnia i stawów (ale bez cech zapalenia i obrzęków)
• bóle głowy, ale o innych charakterze niż bóle, które pojawiały się przed chorobą
• złe samopoczucie po wysiłku, utrzymujące się ponad 24 godziny
• zaburzenia pamięci i koncentracji
• zaburzenia snu (często zmęczenie po przebudzeniu niż przed pójściem spać)

Rozpoznanie

We wstępnej diagnozie lekarz musi wykluczyć wiele chorób, które objawiają się zmęczeniem, m.in. anemię, niedoczynność tarczycy, cukrzycę, a także choroby serca, płuc, wątroby czy nerek. Do tej grupy zalicza się także zakażenie wirusem HIV, nowotwór, boreliozę, stwardnienie rozsiane, a także zatrucie ołowiem i alkoholem etylowym oraz uzależnienie od środków psychoaktywnych. Zmęczenie może także towarzyszyć niektórym zaburzeniom psychicznym, dlatego także one muszą zostać wykluczone.
Istnieją wskaźniki, które mogą okazać się przydatne w diagnozie. Naukowcy stwierdzili we krwi badanych przez nich chorych obecność wskaźników stanu zapalnego. Poza tym u pacjentów z zespołem chronicznego zmęczenia skład mikrobiomu jelitowego odbiega od normy, co może być przyczyną wystąpienia objawów zapalnych i żołądkowo-jelitowych u chorych.

Leczenie

Nie ma dobrego leczenia zespołu przewlekłego zmęczenia. Jest to zespół o złożonej etiologii i ze względu na złożoność problemu, jakim jest zespół przewlekłego zmęczenia, zaleca się wielokierunkowe postępowanie z uwzględnieniem psychoterapii, fizjoterapii, terapii bólu, a nawet hipnozę.
W leczeniu zespołu chronicznego zmęczenia ważne jest określenie przyczyny problemu. Jeśli u podłoża leżą zaburzenia snu, to dużą rolę będzie odgrywać zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości snu. Jeśli występują niedobory żywieniowe to ważne jest ich uzupełnienie. Ważna jest własna aktywność chorych, którzy powinni regularnie uprawiać jakiś sport. Ulgę mogą przynieść witaminy z grupy B oraz zioła (żeń-szeń, miłorząb japoński). Poziom energii podnoszą imbir, magnez i żelazo.

U podłoża zespołu chronicznego zmęczenia leżą przewlekłe zaburzenia snu. Preparat Myalgan zawiera m. in. l-tryptofan, który reguluje metabolizm melatoniny neurohormonu odpowiedzialnego w naszym mózgu za prawidłowy sen i czuwanie oraz serotoniny – ważnego neurohormonu, regulującego wiele procesów w układzie nerwowym i odpowiedzialnego m. in. za nastrój.